Edukacja Interprofesjonalna (IPE) jest formą kształcenia (zarówno przed-, jak i podyplomowego), obejmującą zajęcia i praktyki, w trakcie których przedstawiciele dwóch lub większej liczby profesji „uczą się ze sobą, od siebie i o sobie nawzajem (1).
Idea i założenia edukacji interprofesjonalnej
Ideą kształcenia w IPE jest umożliwianie adeptom zawodów medycznych i społecznych z zdobycia umiejętności i doświadczenia niezbędnych do podjęcia efektywnej współpracy z innymi przedstawicielami opieki zdrowotnej. Zrozumienie przez nich zasad współdziałania pozwolić ma na włączenie ich w prace zespołu medycznego już w momencie podjęcia pierwszej pracy w zawodzie, lepsze wykorzystanie potencjału, jakim dysponują, a w konsekwencji ma przełożyć się na podniesienie jakości świadczonych usług zdrowotnych (2).
Komunikacja i chęć współpracy
Znaczenie interakcji pomiędzy nauczanymi zostało wyeksponowane przez WHO już w 1988 roku (3). Zdaniem niektórych autorów jest ona kluczowa dla odróżnienia nauczania interprofesjonalnego od pozostałych modeli edukacyjnych (4). Samo „bycie dostępnym‘ dla pozostałych członków zespołu, rozumiane jako fizyczna obecność w określonym miejscu i czasie oraz udostępnianie posiadanej wiedzy, jest niewystarczające dla nawiązywania efektywnej współpracy (5). Wykonywanie odrębnych zadań przez przedstawicieli różnych profesji, bez współpracy, nie zmieni postaw poszczególnych jednostek czy zmianie istniejących stereotypów (6). Kluczowe okazują się być chęć współdziałania i zaangażowanie, przejawiające się wykorzystaniem określonych technik komunikacji tj. aktywne słuchanie oraz zadawanie pytań (5).
Wzajemne zaufanie i szacunek
Złożoność relacji w obrębie zespołu medycznego wymusza nie tylko poczucie przynależności do zespołu, ale też wzajemny szacunek (7). Badania Baggs‘a i Schmitta (5) oraz Silén-Lipponen i wsp. (8) wykazały, że chętniej obdarzani szacunkiem są członkowie zespołu prezentujący większe doświadczenie i szersze kompetencje. Mając na uwadze fakt, iż profesjonalizacja, rozumiana jako nabywanie umiejętności niezbędnych do wykonywania zawodu, przebiega zwykle w atmosferze walki o autonomię, dominację i kontrolę, trudności w budowaniu zaufania i szacunku stają się istotną barierą wdrażania IPC (ang. interprofessional care) (9). Jako że proces ten wymaga czasu, wysiłku, cierpliwości i wcześniejszych pozytywnych doświadczeń, wszelkie inicjatywy na rzecz IPE powinny od samego początku kreować postawy promujące poszanowanie dla odrębności oraz wiedzy i doświadczenia każdego z członków zespołu (10,11).
Sprecyzowanie ról pełnionych w zespole
Różnice w posiadanej wiedzy fachowej i zdobytym wcześniej doświadczeniu zazwyczaj skutkują silnym zróżnicowaniem prezentowanych postaw i wyznawanych wartości(12). Opie (13) zaznacza, że rozbieżności te okazują się być szczególnie wartościowe, przez co należy dążyć do ich uwidocznienia i wykorzystania. Akceptacja i wyeksponowanie odmienności ról poszczególnych członków zespołu pozwala zarówno lepiej wykorzystać ich potencjał, jak również precyzyjniej i trafniej formułować hipotezy i wnioski związane z obrazem klinicznym pacjenta. Każdy specjalista musi tym samym (a) być świadomym zakresu posiadanej wiedzy, (b) wykształcić w sobie zaufanie dla własnych możliwości, (c) uznać granice reprezentowanej dyscypliny oraz (d) wypełniać zobowiązania wynikające ze standardów, wartości i etyki własnego zawodu (12). Zdaniem Sargeant i wsp. (14), zwiększenie świadomości i szacunku dla ról pełnionych w zespole przez członków zespołu można osiągnąć dostarczając studentom formalnych i nieformalnych okazji do zdobywania wiedzy o przedstawicielach innych profesji oraz wchodzenia ze sobą w interakcje. Oprócz promowania poszanowania dla stwierdzonych odrębności, uwydatniać również należy pozytywną współzależność pomiędzy przedstawicielami poszczególnych zawodów(12).
Fragmenty tesktu i rycina pochodzą z pracy doktorskiej Cerbin-Koczorowska M. Opracowanie narzędzia edukacyjnego promującego współpracę lekarza i farmaceuty dla potrzeb realizacji opieki farmaceutycznej w Polsce, Uniwersytet Medyczny w Poznaniu, 2016.
Bibliografia